Schaliegas Euro-News

SCHALIEGAS EN SCHALIEOLIE : EEN MISKLEUN OP GEBIED VAN ECONOMIE, MILIEU EN GEZONDHEID

Het Collectif07 Stop SchalieGas en –Olie presenteert zijn 4-talige, internationale GAZette SCHALIEGAS EN SCHALIEOLIE : EEN MISKLEUN OP GEBIED VAN ECONOMIE, MILIEU EN GEZONDHEID

Deze folder is bedoeld om de energie-, milieu- en gezondheids-verdwazing van deze niet meer van deze tijd zijnde fossiele brandstoffen onder de aandacht te brengen. De folder zal gedurende het hele jaar tijdens de diverse manifestaties van de diverse collectieven verspreid worden.

Het Collectif07 Stop SchalieGas en –Olie lanceert zijn brochure 2017

De brochure, 6 pagina’s A5 formaat, 4-talig (Fra, Eng, Dui, Ned) kan worden gedownload in pdf-formaat.
Download de brochure (pdf 950 ko)

Onderstaand artikel is de uitgebreide versie van de A5-tekst en geeft een meer gedetailleerde argument waarom schalie-exploitatie moet worden verboden.

No gazaran – niet hier, noch ergens anders, niet nu noch later.

 Version française de l’aticle et du flyer
 English version of the article and the flyer
 Deutsch-Version des Artikels und Flyer

EEN PAAR OPMERKINGEN OVER NIET-CONVENTIONELE KOOLWATERSTOFFEN
Het zijn niet de koolwaterstoffen, die anders zijn : Schaliegas ensteenkoolgas blijven aardgas (methaan), schalieolie blijft aardolie. Het onderscheid zit hem in de grondlagen waarin ze zich bevinden.

Alle fossiele brandstoffen zijn gevormd in sedimentair gesteente, de moederrots. De conventionele koolwaterstoffen hebben zich, als het gesteente poreus genoeg was, onder de heersende druk verzameld en zijn omhoog geduwd. Wanneer de koolwaterstoffen op een niet-poreuze, afsluitende, laag stuitten, werden "bellen" gevormd in wat "reservoirgesteente" genoemd wordt. Olie en/of gas kunnen vervolgens door middel van "eenvoudigweg" oppompen gewonnen worden.

De niet-conventionele koolwaterstoffen in de schalielaag zijn verspreid gebleven in het moedergesteente, dat daardoor zelf "reservoirgesteente" geworden is, te midden van weinig poreuze geologische lagen. Voor winning moet het reservoirgesteente gebroken worden, de enige momenteel bekende techniek hiervoor is hydraulisch fractureren, beter bekend onder de noemer "fracken".

Het niet-conventionele koolbedmethaan -waar we het hier verder niet over zullen hebben- bevindt zich in diepliggende en niet-geëxploiteerde steenkoollagen en kan daaruit gewonnen worden door gebruikmaking van-voornamelijk- de "horizontale boortechniek", meestal gecombineerd met fracken.

Meer weten over koolgas (mijngasen koolgas)
Meer weten over voorkomens vanconventionele/niet-conventionele fossiele brandstoffen (franstalig)

WAAROM ONDERZOEK WEIGEREN

Het thema "onderzoek" wordt vaak als noodzakelijk naar voren geschoven. Het is echter onmogelijk om de potentie van een schaliegas- of -olie reserve op correcte wijze in te schatten zonder elke beoogde geologische zone te fracken, eigenlijk zelfs zonder elke beoogde boorlocatie te fracken.

Voor Polen, net als voor Roemenië, Oekraïne en Litouwen, waren de aanvankelijk, vóór het daadwerkelijke boren, door het IEA (Internationaal Energie Agentschap) gedane schattingen van voorraden van schaliegas en -olie enorm, uiteindelijk bleken de werkelijke voorraden aanzienlijk kleiner.
Volgens de eerste proefboringen zijn de aanwezige voorraden zelfs economisch gezien niet te exploiteren, de buitenlandse oliemaatschappijen zijn hierna vertrokken. Maar de boringen hebben plaatsgevonden, en de omwonenden zullen moeten leven met alle consequenties van dien, op korte, middellange en lange termijn. En enkele lokale maatschappijen -vaak staatsbedrijven- gaan door met exploiteren.

Na het aanvankelijke overdreven optimisme, voortgekomen uit de zwaar overdreven inschattingen van de reserves -tot aan exploitabele hoeveelheden van vele miljarden m3 toe- en de door de grote oliemaatschappijen getoonde interesse, zijn deze zelfde grote oliemaatschappijen nu van mening dat de Europese velden niet of slechts weinig rendabel zijn.
Bovendien, gezien het feit dat Europa veel dichter bevolkt is dan de Verenigde Staten waar schaliegas al wel gewonnen wordt, is het in Europa veel moeilijker om het grote, om de reserves rendabel te maken noodzakelijke, aantal boorputten te installeren.

Meer weten over de actuele situatie van schalie-exploitatie in Europa

DESASTREUZE GEVOLGEN

De VS exploiteren schaliegas en –olie al meer dan vijftien jaar door middel van fracken op grote diepte.

En in de loop van de tijd zijn rondom de boorlocaties diverse problemen opgedoken :

 gezondheidsproblemen van omwonenden : ademhalingsproblemen, huidziektes, kankers, neurologische aandoeningen ;

 water- en luchtverontreiniging : de opslag van de grote hoeveelheden water gemengd met een grote verscheidenheid aan chemicaliën –waarvan sommige kankerverwekkend- is een bron van vervuiling door lekken/infiltratie in de bodem en verdamping ;

 weglekken van methaan : methaan is een krachtig broeikasgas met een aardopwarmings-vermogen (afgekort GWP global warming potential) 25x hoger dan CO2 gemeten over een periode van 100 jaar (de referentieperiode, de periode die CO2 nodig heeft om door de atmosfeer geabsorbeerd te worden), en zelfs 86x hoger gedurende de absorptieperiode in de atmosfeer van methaan van 12 jaar.
Het methaan ontsnapt gedurende de productieperiode van de boorput à raison van 1 tot 6% van de gewonnen hoeveelheid (gas of olie), en in een moeilijker in te schatten hoeveelheid gedurende vele jaren na het afsluiten van de boorlocatie.
Volgens recente wetenschappelijke studies is de hoeveelheid methaan, die weglekt tijdens de levensloop van een boorlocatie veel groter dan aanvankelijk gedacht. Het gaat niet om "slechts" 1 à 2%, maar in werkelijkheid om tussen de 0.66 en 6.2% (de waarden verschillen per boorput) van de totale gewonnen hoeveelheid gas of olie die in de vorm van methaan weglekt. Deze methaanlekken zijn een gevolg van onvolkomenheden in de casing (cement/beton/staal bescherming van de boorschacht) en (eventueel mede door fracking ontstane) breuken en scheuren in de aardkorst ;

In het Nederlands
Harmonization of initial estimates
Meer weten

 microaardbevingen : een onderzoek door wetenschappers in Oklahoma toont een verband aan tussen schaliegas en -olie winning en de toename van het aantal microaardbevingen. Deze schokken zijn het gevolg van het fractureren van de diepe ondergrond, het herinjecteren van gebruikt frackwater en -net als in Groningen- het wegpompen van gas en olie uit de ondergrond.

De oliemaatschappijen minimaliseren al deze problemen, en overheden en de rest van de bevolking negeren ze - totdat de schandalen aan het licht komen.

 giftige stoffen : er wordt uitgebreid gepraat over de vele chemicaliën die tijdens het fracken gebruikt worden, maar slechts weinigen weten dat de diepe ondergrond van nature al vol zit met zware metalen en radioactieve stoffen (uranium, thorium….).
Deze giftige elementen sijpelen op kortere of langere termijn (sommigen spreken zelfs van meerdere eeuwen) via breuken en scheuren naar boven en bereiken het grondwater of zelfs het aardoppervlak, of komen mee naar boven met de frackvloeistoffen en verdwijnen rechtstreeks in het milieu.
Onvolkomenheden in de casing (cement/beton/staal bescherming van de boorschacht) leiden eveneens tot het omhoogkomen en in het milieu vrijkomen van deze elementen, tijdens de productieperiode, en ook gedurende vele jaren na het verlaten van de boorlocatie.

Een "droge" fracktechniek -bijvoorbeeld, zoals voorgesteld, met propaan- brengt dezelfde risico’s met zich voor wat betreft vervuiling en besmetting : de boorputten en het fracken kunnen immers verbindingen tot stand brengen tussen de diepe ondergrondse lagen en het grondwater.
Hoe dan ook, in alle gevallen komen zware metalen en radioactieve stoffen met de boormodder mee naar boven !
Vooralsnog bestaat er geen afdoende methode om deze boormodder te verwerken. De opslag hiervan brengt dezelfde gevaren met zich mee als de opslag van gebruikt frackwater.

ECONOMISCHE EN SOCIALE SCHADE

 Het waardeverlies van het onroerend goed, de achteruitgang van de agrarische productie en de verminderde toeristische attractiviteit zouden een bedreiging vormen voor de lokale economie en gemeenschap.
Het gaat er echter niet om een illusoire compensatie voor deze geleden schade te vragen, maar om de economische en sociale opoffering van hele regio’s te weigeren.
De eventuele compensatiebedragen zouden overigens onmogelijk uit te rekenen zijn : hoeveel kost het repareren/compenseren van de vernietiging van het landschap, de landbouw, de lokale economie, het toerisme, de onroerend goed waarde ?

– Het economische gevaar voor de investeerders -de speculatieve zeepbel- verdient ook de aandacht, vele boormaatschappijen hebben hun activa op schaliegebied al moeten afwaarderen. In de VS hebben boormaatschappijen moeite om hun balansen in evenwicht te houden, als deze al niet in het rood zijn gedoken. Een schalieboorput bereikt namelijk zijn productiehoogtepunt meteen aan het begin van de exploitatie, en na dit aanvankelijke hoogtepunt neemt de dagelijkse gewonnen hoeveelheid gestaag af. Deze productievermindering per boorput dwingt tot het continu boren van nieuwe putten om het productievermogen van het totale veld op een constant -hoog genoeg- niveau te houden.
In de VS loopt het aantal boorputten in de honderd-duizenden. Een vergunning (of licentie) om te exploreren of te exploiteren heeft betrekking op een bepaald gebied van een bepaalde grootte, maar beperkt of regelt op geen enkele wijze het aantal boorlocaties binnen dit gebied.

De enorme bedragen, die geïnvesteerd moeten worden om te kunnen fracken en de zéér korte -economische- levensduur van een boorput leiden tot de noodzaak van een –tamelijk- hoge oliekoers. En iedereen heeft kunnen constateren dat deze koers snel kan zakken –en lange tijd op een laag niveau kan blijven- als gevolg van beslissingen van de grote conventionele olie en gas producerende landen.

Learn more about the impact on American economy

EEN MISKLEUN VOOR WAT BETREFT MILIEU EN ECONOMIE

Op het moment dat de wetenschap zich afvraagt wat de "points of no return" op het gebied van klimaatopwarming zijn, bijvoorbeeld het volledig wegsmelten van de Groenlandse ijskap, wat te denken van de investeerders, die geld -véél geld- steken in projecten van onderzoek en productie van fossiele brandstoffen, terwijl we weten dat het gebruik van deze fossiele brandstoffen sterk bijdraagt aan het wegsmelten van deze laatste ijskappen, die ons tegen al te hoge temperaturen beschermen ?
Het IEA zelf schrijft in een van haar laatste publicaties (World Energy Outlook 2012) dat "... de consumptie van fossiele brandstoffen tussen nu en 2050 niet méér mag zijn dan één derde van alle bewezen reserves van olie, gas en steenkool indien we de opwarming van het klimaat aan het eind van deze eeuw tot 2° willen beperken…". Doorgaan met exploratie en het boren van nieuwe putten om nieuwe velden te ontdekken is dan ook tegenstrijdig met de verplichtingen, die de diverse landen zijn aangegaan om de klimaatopwarming tot deze drempel te beperken.

Het is nodig om snel keuzes te maken, en de keuzemogelijkheid mag niet van de burgers worden afgenomen. De burgers kunnen zich niet meer tevredenstellen met de (zeer) korte termijnvisie van politici, hoge ambtenaren, ondernemers en financiers.

 En als we het eens over CO2 hebben, en over broeikasgassen ?

In theorie komt er bij gebruik -verbranding door de eindconsument- vans schaliegas iets minder CO2 vrij dan bij gebruik van aardolie, en veel minder dan bij gebruik van steenkool. Echter, de productie van schaliegas vraagt veel meer energie dan de productie van "klassieke" aardolie of kolen.
Het grote aantal te boren putten, de aanvoer over de weg van enorme hoeveelheden water en de benodigde chemicaliën, de zuivering en het transport van het gewonnen gas, en niet te vergeten de methaanlekken tijdens en na de productie leiden ertoe dat het uiteindelijke broeikaseffect van schaliegas hoger is dan dat van aardolie of zelf van kolen. Het milieu heeft er geen baat bij.

 En als we het eens over verspilling hebben ?
In de VS, land van fracking, wordt voornamelijk schalieolie gewonnen. Het schaliegas, wordt als "te gecompliceerd om te exploiteren" -lees : te verkopen- aangemerkt, want dan moeten er opslagtanks geïnstalleerd worden, zuiveringsinstallaties en gaspijpleidingen moeten worden aangelegd …. Het gas wordt dus gemakshalve ter plekke afgefakkeld. En dat terwijl we geacht worden zuinig met energie te zijn.

WATER : NIEUWE VERVUILING OF NIEUW BEHEER

De watervoorraden in Europa gaan momenteel in kwaliteit en kwantiteit hard achteruit, waardoor burgers en lokale overheden ertoe gebracht worden water zuinig en duurzaam te beheren ("grijs"water, zuivering door planten, droge toiletten in woningen), en het gebruik van waterlopen door landbouw en toerisme doordacht te organiseren en te plannen.

Extra druk op de watervoorraden is dan ook onaanvaardbaar. Een nieuwe achteruitgang van de watervoorraden dreigt, terwijl het laatste rapport van het Europees Milieu Agentschap oproept tot geïntegreerd en rationeel waterbeheer.

PSEUDO-OPLOSSING VOOR ECHTE PROBLEMEN

De gigantische investeringen gemoeid met het zoeken naar en het exploiteren van schaliegas en -olie, fossiele brandstoffen waarvan het gebruik bijdraagt aan het broeikaseffect, zouden besteed moeten worden aan onderzoek naar duurzame oplossingen, gericht op het algemeen belang van de bevolking. Hetzelfde geldt voor de enorme subsidies en de belastingvoordelen de olie-industrie krijgt.
In Frankrijk en elders in Europa vragen actiegroepen van burgers dat hun regeringen werken aan de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, en zich inzetten voor een echte uitfasering van fossiele brandstoffen en energietransitie. Deze nieuwe beleidslijn, gebaseerd op zuinigheid en energie-efficiëntie, kan niet anders dan het zoeken naar en het winnen van niet-conventionele brandstoffen verbieden. De exploratie en exploitatie van deze niet-conventionele brandstoffen getuigt van het te ver doorschieten van de "jacht op de laatste druppel".

Europa verschilt op vele terreinen van de Verenigde Staten (minder uitgestrekte landschappen, grotere bevolkingsdichtheid, andere eigendomsrechten met betrekking tot de onderaardse grondstoffen…), maar de industrie gebruikt dezelfde methodes om te lobbyen : dezelfde communicatiestrategieën, dezelfde "informatieoorlogen" worden gelanceerd (bijvoorbeeld bezoeken aan modellocaties op kosten van de olie-industrie enz) en hebben regelmatig een gunstige invloed op de berichtgeving in de media en op (Europese) politici.

TRANS-ATLANTISCHE VERDRAGEN (TAFTA/TAVI en CETA/AECA en TISA)

 TAFTA of "TAVI : Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringsverdrag (Transatlantic Trade and Investment Partnership of TransAtlantic Free Trade Agreement), verdrag tussen de Europese Unie en de VS,
 CETA of AECA : Alomvattend Economisch en Commercieel Akkoord (Comprehensive Economic and Trade Agreement), verdrag tussen de Europese Unie en Canada.
 TISA : Overeenkomst inzake de handel in diensten

Deze akkoorden zijn bedoeld om de uitwisseling tussen de VS, Canada en deEuropese Unie nog vrijer te maken en zijn gericht op de winstgevendheid van multinationaleondernemingen. TAFTA et TiSA –nog in onderhandeling- zouden verplichten deAmerikaanse regelgeving toe te passen (gelijkheid gebaseerd op het laagsteniveau). CETA, het verdrag Canada/EU, is aangenomen door de Europese Raad, enmoet nu worden goedgekeurd door de lidstaten. Deze akkoorden ontnemen aanEuropa elke mogelijkheid tot handhaving van zijn eigen milieubeschermende maatregelen.

TAFTA/TIPP/TAVI (verschillende namen voor één en hetzelfde handelsakkoord) zou –onder andere- ertoe verplichten om in de hele door het dit verdrag gedekte zone de voor de olie-industrie aanmerkelijk gunstiger Amerikaanse regelgeving toe te passen (gelijkheidsbeginsel op het laagste niveau).
CETA/EACA is een akkoord met hetzelfde principe, maar dan tussen de Europese Unie en Canada.

Uiteindelijk zouden deze akkoorden aan Europa alle mogelijkheden ontnemen om juridische stappen te ondernemen om -onder andere- het milieu te beschermen, en zouden deze nieuwe regels ook van toepassing kunnen laten zijn op gemeenteniveau voor wat betreft bestemmingsplannen.
Meer weten over de vrijhandelsakkoorde

Learn more about the free-trade agreements
Meer weten over de vrijhandelsakkoorden in het Nederlands